کد مطلب:15060 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:3

گنجینه پرسمان » احكام

چرا بايد تقليد كرد و چرا از فقيه اعلم ؟

مـقـصود از تقليد چيست ؟ مگر نه اين است كه تقليد از ديگران مذمت شده است ؟ و بافرض اينكه تـقليد كار درستي باشد , چرا بايد از مجتهد اعلم تقليد كرد ؟ و اساساچرا مجتهدين با هم اختلاف نظر دارند ؟ و آيا اگر آنان در فتواهايي كه مي دهند باهم مشورت كنند اختلاف نظرها بطور كلي بـرطـرف نمي شود ؟ مگر خداي ناكرده هوي و هوس و اغراض شخصي در كار است كه باهم توافق نمي كنند . پـاسخ اين پرسشها را در زير مي خوانيد :1 - تقليد جاهل از جاهل , ناگفته پيداست كه اين قسم از تقليد , علاوه بر اينكه انسانرا در زندگي سعادتمند نمي كند او را به سقوط و بدبختي نيز مي كشاند . 2 - تـقـليد عالم از جاهل , روشن است كه اين قسم از تقليد نيز درست نيست بلكه لازم است عالم در هر رشته , طبق علم و دانش خود قدم بردارد , البته تصديق مي كنيدكه زشت ترين انواع تقليد غـلـط ايـن اسـت كه مثلا شخصي كه در امور ساختماني تخصص دارد براي ساختن ساختمان , از معلومات خود استفاده نكند و كور كورانه از ديگران كه در اين رشته تخصصي ندارند پيروي كند . 3 - تـقليد جاهل از عالم , و به عبارت ديگر رجوع غير متخصص به متخصص مي باشد ,اين قسم از تـقـلـيـد كاريست منطقي و صحيح , و فطرت و عقل انسان هم آنرا ايجاب مي كند , و اصولا بر اثر همين منطق و فطرت است كه ما در ساختن خانه سراغ معمار وبنا مي رويم , و براي دوختن لباس به خياط مراجعه مي كنيم . و هـنـگام بيماري دنبال طبيب مي رويم , و به طور خلاصه عقل و فطرت , ما را در هر رشته يي به كارشناس ومتخصص آن رشته ارجاع مي دهد . براي توضيح بيشتر به اين مثال توجه كنيد :اگر خداي ناكرده بيماري داشته باشيد , براي معالجه او دو راه در پـيش داريد ,يكي اينكه به هر كس برخورد مي كنيد از او بخواهيد درباره بيماري شما نـظـريـه بـدهـدو داروهـايي را معرفي نمايد , ديگر اينكه به طبيب مخصوص مراجعه و از نظريه اوپـيـروي كنيد , آيا شما كداميك از اين دو راه را انتخاب مي كنيد ؟ بدون شك راه دوم را انتخاب خـواهـيد كرد , و به نظريه هايي كه افراد غير متخصص مي دهند مخصوصا درصورتيكه حال بيمار شما سخت باشد هيچ توجهي نمي كنيد . بـنابراين بايد گفت تقليد صحيح و رجوع غير متخصص به متخصص يك نحو راهنمايابي است , و بـدين ترتيب انسان از اطلاعات علمي و كاوشهاي اصيل متخصص يك فن استفاده مي كند , و اين قـسـم از تقليد علاوه براينكه مذموم نيست يكي از ضروري ترين مسائل زندگي به شمار مي رود , زيـرا يـك انـسان چون نمي تواند در تمام قسمتها و رشته هااطلاعات كافي بدست آورد , و مستقلا صـاحـب نـظـر بـاشـد , مـجـبـور است در امور زندگي خوددر رشته هايي كه تخصص ندارد به كارشناسان و متخصصين آن مراجعه و از افكار آنهااستفاده كند . مسئله تقليد از مجتهدين هم از همين باب است , زيرا تشخيص و استنباط احكام دين از روي قرآن و روايـات خـود يـك رشته تخصصي است , و چون متخصصين اين رشته مجتهدين هستند , لازم است تمام افراديكه خودشان مجتهد نيستند براي تشخيص وظايف ديني خودبه آنها مراجعه كنند . بنابراين تقليد صحيح و راهنمايابي , و به عبارت ديگر مراجعه غير متخصص به متخصص را نبايد با تـقـلـيد كوركورانه و غلط اشتباه كرد , و نيز بايد دانست كه تمام آيات ورواياتيكه در مذمت تقليد وارد شـده اسـت , هـمه مربوط به تقليد كوركورانه ( يعني قسم اول و دوم كه در بالا ذكر شد ) , و تـقـلـيـد در اصـول عقايد مي باشد , نه تقليديكه اساس آن بر پيروي غير متخصص در يك رشته از متخصص در آن رشته باشد . بـا در نـظـر گرفتن اين مطالب روشن مي شود كه چرا بايد همه مردم در احكام دين ( يعني فروع دين , زيرا اصول دين تقليدي نيست و بايد تمام افراد اصول دين خودرا با دليل و برهان بدانند ) به مـجـتـهـدين و مراجع تقليد مراجعه كنند , هرچند درعلوم ديگر متخصص باشند , زيرا يك فقيه مـجتهد در رشته خودش متخصص است , و تمام علوميكه پايه اجتهاد و فقاهت است يعني صرف , نحو , لغت , كلام , منطق , تفسير ,رجال , درايه و حديث را دارا است , و در قسمت استنباط احكام جزئي از قواعدكليه , و باصطلاح رد فرع بر اصل , و استفاده احكام از قرآن و روايات تخصص دارد , و به همين دليل مجتهد و فقيه , در رشته هاييكه تخصص ندارد مثل مهندسي وپزشكي , در مواقع احتياج به متخصص آن مراجعه مي كند . تـقـلـيـد از اعـلـم بـديـهـي است كه هرگاه در ميان اهل فني اختلاف نظر باشد , بايد به آنكه از هـمـه اسـتـادتـر و ماهرتر است مراجعه شود , مثلا شخصي بيمار است , و پزشكان معالج درباره او نـظريه هاي مختلفي ابراز مي كنند , يكي مي گويد بايد عمل جراحي انجام شود , ديگري مي گويد جـراحـي بـراي ايـن بـيمار خطرناكتر است و بايد با دارو معالجه شود , طبيب سوم نظريه ديگري مي دهد مسلما در چنين موارد انسان از نظريه طبيبي پيروي مي كند كه اطلاعات طبي او وسيعتر , و سـوابـق تـجـربياتش بيشتر , و مهارتش درفن خود زيادتر , و خلاصه نسبت به ديگران ( اعلم ) بـوده بـاشد , اين يك روش خردمندانه است كه در تمام موارد اختلاف نظر اهل يك فن , در ميان عموم ملل رايج است . بـنـابـرايـن در هـر مـسـالـه ايـكه فقها و مجتهدين باهم اختلاف نظر داشته باشند , لازم است به مجتهديكه از ديگران اعلم و استادتر است مراجعه شود .

---

بيست پاسخ
هيئت تحريريه موسسه در راه حق